Küdenfor/ Koç Üniversitesi Denizcilik Forumu

Sadun Boro Rotasında

Türk Amatör Denizciliğinin 21 inci Yüzyıl Vizyonu

1 Kasım 2016- M. Rahmi Koç Müzesi/Hasköy

Çalıştay Notları / Soru cevap kısımlarından ekler de ilgili sunumların içindedir. Tüm sunumlar Küdenfor web sayfasında yayınlanacaktır, lütfen takip ediniz.

 

Amiral Cem Gürdeniz’ in açılış konuşması, Sayın Rahmi Koç' un mektubunun okunmasının arkasından Işık Aylan, Sadun Boro’ nun hayatından anekdotlarla yaşam hikayesini sundu.

 

Necati Zincirkıran, basının dünya seyahatini yapmakta olan çiftin maceralarını milyonlara nasıl aktardığını, günün koşulları içerisinde iyi planlanmış bir ekip çalışması ile gerçek bir başarı öyküsünü nasıl kurguladıklarını aktardı. Tekne üreticilerinin sorusu üzerine ahşap tekne üretiminde teknik gelişimlerden faydalanarak küçük, uygun fiyatlı yerli üretime yönelinmesi tavsiyesinde bulunmuştur.

 

1. Oturum

a) Boro’lar, Deniz ve Aile - Kısmet Deniz Polat

Bir insan olarak Sadun Boro; gündelik hayatından örnekler ve anılarla baba, dede, yol gösteren, ufuk açan, kıyılarımızı korumak için çırpınan...

 

b) Sadun Boro ve Amatör Denizcilik Yaklaşımı - Ekrem İnözü

Fırsatları Yakala... Galatasaray anıları...Horn Burnuna yaptığı zorlu seyahatin arkasındaki itici gücün, ve amaca ulaşınca martılarla birlikte Kısmet’ in zulasından Huuu çekmenin, vahineler ve korsanlarla kurulan hayallerin paylaşımı...

 

c) Sadun Boro ve Gökova Körfezi - Haluk Karamanoğlu

Karamanoğlu ailesi için baba, dede kabul edilen Sadun Boro’ nun Gökova Yelken Kulübünün kuruluşuyla, Gökova’da O’ nun özeniyle devam ettirdikleri yangınlar, çevre kirliliğine karşı mücadeleleri...

 

d) Sadun Boro ve Deniz Çevreciliği - Can Pulak

1980 ve 90’ lı yıllarda Can Pulak ile birlikte Gökova başta olmak üzere tüm kıyılarımızın korunması ve temizliği ile ilgili verilen mücadelenin hikayesi.

 

Bodrum Deniz Ticaret Odasından Rüştü Tezcan yeni çıkan yönetmelik ile sit alanlarının koruma statülerinin değiştirildiği ve Mavi Yolculuk rotalarının ciddi betonlaşma tehdidi altında olduğu bilgisini paylaştı. Can Pulak da artık eskisi gibi takip edilemediği, kararların gizlice gerçekleştirildiği için konunun takibinin zorlaştığının altını çizdi.

 

2. Oturum

a)  Amatör Denizciliğin Bayrak ve Bağlama Kütüğü Sorunu - Erol Kepenek

Türk bayrağı çekebilmek bir haktır. Ticari gemiler bu hakkı kullanabilirken, özel tekneler kullanamamaktadır. İthalat sorunu, yerli üreticiyi korumak adına % 27,44 vergi konmuştur. Bu nedenle 8000 adet Türk sahipli tekne yabancı bayrakta karar kılmıştır. Yasaklarla sorun çözülemez. Gelir idaresinin denizciliği lüks ve denizcileri hovarda görme yaklaşımı nedeniyle KDV, ÖTV gibi yüksek vergilendirme Türk vatandaşlarının kendi ve dünya denizlerinde yabancı bayrakla dolaşmasına neden olmaktadır. Bunun için önerimiz yönetmelik değil kanunla bu soruna kalıcı çözüm bulunmasıdır. Mecburiyet olmadan Türk bayrağına geçiş özendirilmeli, yerli üreticiye teşviklerle mağduriyetleri giderilmeli, gümrük ve yaş sınırlamaları getirilerek ithalat kontrollü yapılmalıdır.

 

Bağlama Kütüğü mecburiyeti, MTV, 2009 yılında çıkan Harç ve Ruhsatname zorunluluğu ile yıllık vize yaptırılması, süresinin geçmesi durumunda yüksek faiz ve cezaya tabii olunması...

 

Ruhsatname kelimesinin uygunsuz olduğu, tekne mülkiyetinin aslında tapu gibi oluşu dolayısıyla tekrar ADF nin “özel tekne belgesi” uygulamasına dönülmesi gerektiği vurgulandı.

 

Bağlama kütüğü uygulaması özellikle insan kaçakçılığına karşı bir önlem olarak düşünülmüşse de ne yazık ki bu konuda bir ilerleme olmamıştır. Çözüm, sivil toplumla birlikte, mevzuat değişikliğine gidilmesi, kanunların baştan doğru konulması, ve bağlama kütüğü uygulamasından vazgeçilerek, dünya standartlarında tekne belgesi için çalışılmasıdır.

 

b) Amatör Denizciliğin Barınma Sorunu - Hasan Kaçmaz

Türkiye de 80 bağlama yeri mevcut ve bu sayı 5 yılda %100 artabilir. 20 000 Euroya bir tekne alınabilirken bağlama masrafı marinalarda yıllık ortalama 8000 ila 3000 Euro arasında değişmektedir. Bu nedenle Amatör Denizci Barınağı adı altında pratik çözümler üretilmesine ihtiyaç vardır. Balıkçı barınakları yönetmeliği örnek alınarak yapılmış olan taslak ADF tarafından incelenmektedir. Kendisi mavi kart konusunda da farklı uygulamaları tespit etmiş ve hangi bilginin baz alınması gerektiğini bakanlık görevlisine sormuştur. Marpol esas alınsa da amatör denizci teknelerinin boyutları çoğunlukla daha küçük olduğu için yerel düzenlemeye gidilebilmesi söz konusudur. Gün/ lt konusu henüz netlik kazanmamıştır.

 

3. Oturum

a) Amatör Denizci Belgesi ve Eğitimi - Haluk Karamanoğlu

Amatör Denizcilik Belgesinin kelime anlamları üzerinden bir açılımla, belgeyi alan kişilerin denizci olma konusunda ehil olmalarının aranmadığı, dolayısıyla pratikte ciddi sorunlar yaşandığı örneklerle açıklandı. Eğitim konusunun denizcilik kültürü ile verilmesi, teorik eğitimle verilen belgenin hem yetersiz oluşu hem de İngiltere de tanınmıyor oluşunun sebepleri ve TUYEP ile RYA  eğitim sistemlerinin farkları anlatıldı.

 

b) Amatör Denizcilik ve Mavi Kart Uygulaması - Ali Boratav

Bu kapsamlı çalışma, detaylı istatistik ve uluslararası kanunları içermekte olduğu ve en hararetle tartışılan konu olduğu için sadece sonuç kısmının notunu paylaşmaktayım. 2016 yılında 159 tekne x 12,267 TL ceza kesilmiştir. Mavi kart olmadığı ya da işletilmediği gerekçesi ile kesilen bu haksız cezalandırmanın alt yapı kurulana ve arıtma tesisleri yapılana kadar kaldırılması şarttır. Denizlerin % 90 ın üzerinde oranda kara kaynaklı kirletildiği, gemi tanımının 200 metreden 5 metreye aynı kabul edildiği, pis su tanklarının boşaltımının pratikte ciddi yetersizlikler nedeniyle mümkün olmadığının tespiti yapıldı. Sahil güvenlik hücum botlarının yelkenli teknelere aborda olmaları meselesi, gün litre hesaplamalarında uygulanacak paritelerdeki karışıklık vs. günün sonunda bezdirici, ve özellikle yabancı teknelerin sularımızdan ayrılma nedeni olarak belirtildi.

 

c) Amatör Denizcilik ve Mavi Kart Uygulaması- Cem Yavuz (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mavi Kart Genel Koordinatörü)

Bayrak konusuna duygusal bir yaklaşımla giriş yaptı. Mavi kartın bir hayalin gerçekleşmesi ve dünyaya örnek teşkil eden bir proje olduğu konusunda ısrarcı bir yaklaşımla tanıtım filmi izlendi. 2004 Gemilerden Atık Alınması ve atıkların kontrolü yönetmeliğine göre uygulamaya konulan projede yine “gemi” tanımlamasının yetersizliği söz konusudur ve bu UHDB alanına girdiği için top o tarafa atılmaktadır. Mavi Kart uygulaması, teoride herkesin faydalı olduğunda genel anlamda hemfikir olmasına rağmen, pratikte alt yapı henüz kurulmadığı için cezai yaptırım uygulanmasının haksızlığı üzerinde duruldu. Sahil Güvenlikten temsilci olarak bulunan görevlinin açıklamasından bunun kendileri için de ciddi sorun teşkil ettiğini ve bu konu üzerinde çalışıldığı bilgisini aldık. Benim bunca zahmetle toplanan atıkların nereye boşaltıldığı soruma ise cevap alamadık. Herkesin bildiği gerçek, atıkların tekrar denize bırakıldığıdır, üstelik yaz aylarında yoğunluk yaşayan tüm sahil yerleşkeleri için geçerlidir bu durum, yani kanalizasyona verilmiş olsa bile tuzlu suyla karışık olduğu için arıtma sistemlerine de girmeden daha da kokuşmuş ve kimyasallarla zehre dönüşmüş olarak denize akmaktadır. Bu kadar vahim bir gerçeklik karşısında mavi kart uygulamasının gönüllülük bazında, doğada çözünür deterjan kullanmaktan, az su tüketme alışkanlığı edinmeye, eğitimle verilecek bilinçlendirme çalışmaları ile desteklenmesi şarttır. Oysaki geldiğimiz noktada cezai yaptırımlarla amatör denizciler zor durumda bırakılmış, huzursuzluk yaratılmış ve yasakçı zihniyet karşısında ise çeşitli garipliklerde çözümler üretilmiştir. İvedilikle bakanlığın bu konuda amatör denizcilerle birlikte altyapı kurulana kadar iyi niyet çerçevesinde çalışma yürütmesi gerekmektedir. Mavi kart uygulaması amatör denizcilerin desteğini almadan başarılı olamaz.

 

4. Oturum

a) UDHB Vizyonu - Okay Kılıç (Genel Müdür Vekili)

71 Liman başkanlığının altında 80.000 civarında kayıtlı tekne. Bu teknelerin uygun koşullarda barınması için yüzer iskele, şamandıra, barınak vs. çeşitli çözümler üzerinde çalışıldığını açıkladı. Türk Bayrağına uygun şartlarla geçileceği müjdesini verdi. Sanal ortamda yapılan eğitim ve sınav sisteminden bahsetti ki bunun teorik bilgiye ulaşmakta önemli bir hizmet olduğu muhakkak fakat önceki oturumlarda üzerinde durulduğu gibi pratik eğitime önem verilmeden belge dağıtılmasının denizlerimize kara trafiğinde yaşadığımız sorunların benzerini taşımaya neden olduğu gerçeğinin göz ardı edildiğini gördük. Didim’ de bakanlığın tahsisinde “Denizci Köyü” projesi ile özellikle iç kesimlerde yaşayan çocuklara eğitim vermeyi amaçladıkları proje paylaşıldı. Bizleri en mutlu eden yaklaşım ise bu konuları detaylı görüşmek üzere Amatör Denizcilik Toplantısı tertip edileceğinin ve sorunları birlikte çözmek arzusunda olunduğunun açıklanması idi. Katılımcılar Denizcilik Genel Müdürlüğü istediklerini bildirdiler.

 

b) Amatör Denizciliği Geliştirmek için Nasıl bir Model? - Özkan Gülkaynak

C belgesi, ikinci el ve yaratıcı üretimin önünde engel teşkil etmektedir. Yerli tekne üretiminin desteklenmesi lazımdır, Bartın örneğini ve kendi tekne projesini verdi. Tekne sayısı çok arttı, ileriyi düşünerek önlem alınmalıdır. Alternatif barınak olarak denizci köyü mantığında ekolojik barınma örneği sundu. Balık çiftliklerinin denizi mahvettiğini belirtti. Karadeniz’ i unuttunuz, ilgi destek bekliyoruz diyen akademisyen bir katılımcının sorusuna yanıt olarak Karadeniz kıyıları kitabını gösterdi. Önce Eğitim sonra yaptırım, mavi kartı savundu. Son bölümde Cem Gürdeniz Güney denizlerini dolaşacak denizciye ihtiyacımız var dediğinde, destek verin ben giderim dedi.

 

Deniz Ticaret Odasından Faruk Okuyucu, söz alarak devletten muhattab istediğimizi, bir amatör denizcilik birimi kurulmasını talep etti. Ayrıca çok önemli bir tehlike olarak tabiat varlıklarının, özellikle denizin ihaleye çıkarılmasının kabul edilemez olduğunun üstünde durdu. Amatör denizcilerin alternatif barınma işletmelerine doğrudan ortak olacakları bir model geliştirilmesinin kooperatif ya da belediye işletmelerinden daha doğru olacağını savundu.

 

c) Amatör Denizcilik ve Kadınlarımızın Rolü - Zuhal Atasoy

Uzaklar teknesi ile dünya seyahati yapan ilk Türk kökenli kadınımızdır. Dünya denizlerine yelken açmış kadınlarımızı anlattı, teknede kültürlere göre fark eden kadın erkek ilişkilerine örnek verdi. Deniz ve erkek konulu bir bakış açısının daha ilginç olacağını belirtti. Günün en sona kalan konuşmasıydı, filmini izleyemedik.

 

Dünyanın bir ucundaki denizci dostlarının “ Karada Atatürk, denizde Sadun Boro” dediğini paylaştı.

 

Umarım sosyolojik, psikolojik ve antropolojik açıdan detaylı tartışılacak ve deniz kültürümüzün gelişimine fayda getirecek bir “deniz ve insan” çalıştayı yapılabilir.

 

Kapanış konuşması - Cem GÜRDENİZ

Çalıştayın sağlamasının yapılacağı bir toplantı olacağı, 1 kasım çalıştaylarının her yıl devam etmesinin planlandığı, bu çalıştayın kitaplaşacağı, güney denizlerinde denizcimiz olması gerektiği düşüncesi, Sarıyer Denizcileşme Merkezi nin öyküsünü bizlerle paylaştı.

 

Çalıştaya değerli katkılarını sunan Teoman Arsay, Tanıl Tuncel ve Turgay Noyan' a,

 

Sonsuz teşekkürlerimizle...

 

Kısmet Deniz Polat